مقدمه: 

         روش های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیطی صورت می گیرد.در اکثر مناطق کشور،کاشت در بهار و برداشت در اواخر تابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می انجامد. در روش های معمول کاشت، تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است. در صورتی که تولید در خارج از فصل باید عوامل محیطی (دما، رطوبت نسبی و نور) را کنترل کرد. 

خنک کردن گلخانه

            خنک کردن گلخانه بسیار سخت تر و پرهزینه تر از گرم کردن آن می باشد. اثرات زیان بار دمای بالا عبارتند از: عدم استحکام ساقه، کاهش اندازه گل، تاخیر در گلدهی و مرگ جوانه. خنک کردن به منظور جلوگیری از نفوذ تابش های زیاد آفتاب در تابستان صورت می گیرد.

انواع روش های خنک کردن گلخانه ها

1-سایه دادن

2-رنگ آمیزی پوشش گلخانه

3-سایه دادن با آهک(Whitewash)

4-سایه دادن با مخلوط آب و خاک(Mud)

5-سایه دادن با آب(Flowing Water Shade)

6-روش تبخیری پوشال و پنکه(Fan & Pad)

7- روش خنک کننده ی تبخیری کولر

8-روش خنک کننده ی تبخیری مه

تهویه گلخانه

   تهویه به معنای نصب پنجره در سقف یا اطراف گلخانه به منظور ارتباط هوای داخل و خارج گلخانه است.

اهداف تهویه:

            1-مبادله هوای داخل و خارج گلخانه

            2-تهیه دی اکسید لازم برای فتوسنتز

            3-کنترل دمای بالا(کاهش دما)

            4-متعادل کردن رطوبت

انواع تهویه:

تهویه تابستانی:

هدف اصلی تهویه تابستانی جلوگیری از افزایش دمای هوا در گلخانه است. علت افزایش دمای گلخانه،افزایش شدت تابش خورشد از پوشش گلخانه است.

الف)تهویه طبیعی

ب)تهویه با پنکه(Fan Ventilation)

2- تهویه زمستانی:

در زمستان زمانی که بخاری جهت افزایش دمای گلخانه و رساندن آن به میزان مورد نیاز رشد گیاه کار
می کند، نیاز به تهویه می باشد.

فن جت (Fan - jet)

                                      

           نور

           انرژی به صورت تشعشع الکترومغناطیس، نور نامیده می شود و مانند یک بسته انرژی عمل می کند. مقدار انرژی که در یک فوتون وجود دارد کوانتا نامیده می شود.

            روش های مختلف اندازه گیری شدت نور:

            فتومتری:

            اساس روش فتومتری بر تشخیص امواج الکترومغناطیس توسط چشم انسان است.

            رادیومتری:

            امواج الکترومغناطیس به صورت انرژی انرژی و حرارت اندازه گیری می شوند.

            کوانتومتری:

            طیف مریی نور یا فوتون های فتوسنتزی یا تشعشع فعال فتوسنتزی در محدوده طول موج 400-700 نانومتر اندازه گیری می شود.

            نور کم باعث کاهش فتوسنتز و رشد و نور زیاد باعث صدمه به کلروپلاست ها کاهش فتوسنتز
 می شود.

             شدت نور بر فتوسنتز، ارتفاع گیاه و گلدهی موثر است.

            شدت نور مورد نیاز گیاهان گلخانه ای بین 10000 تا 70000 لوکس متغیر است.

            مقدار نور قابل دسترس بسته به فصل سال، عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، ساعات مختلف روز، پوشش ابر، میزان آلودگی و رطوبت موجود در اتمسفر متفاوت است. هر چه ارتفاع محل احداث گلخانه از سطح دریا بیشتر باشد، شدت نور بیشتر است.

            هرچه زاویه برخورد اشعه خورشید به سقف گلخانه به سمت 90 درجه افزایش یابد، شدت نور وارد شده به گلخانه بیشتر است.

            تفاوت گیاهان در شدت نور کم و زیاد:    

            در شدت نور کم:

   تعداد برگ کمتر، میانگره ها طویل تر، ساقه طویل تر، ساقه، برگ و کوتیکول نازک تر، مزوفیل برگ دارای تنها یک لایه پارانشیم نردبانی، کلروپلاست کمتر و برگ ها بیشتر افقی می باشد.

            در شدت نور زیاد:

   تعداد برگ بیشتر، میانگره ها کوتاه تر، برگ هاعمودی تر، ضخیم تر، تعداد لایه ی سلولی مزوفیل برگ بیشتر و کلروپلاست بیشتر می باشند.

            روزهای مهم سال در نیمکره شمالی:            

            اول فروردین(اعتدال بهاری):

            که خورشید مستقیما بالایی خط استوا قرار میگیرد و در این روز طول روز و شب مساوی و برابر 12 ساعت است . و به آن اعتدال بهاری می گویند .

            سی و یکم خرداد(انقلاب تابستانی):

             که خورشید در شمالی ترین قسمت بالایی خط استوا قرارمی گیرد و طولانی ترین روز و کوتاه ترین شب سال است و به آن انقلاب تابستانی می گویند .

            سی ام شهریور(اعتدال پاییزی):

             که خورشید مستقیما بالایی خط استوا است و طول روز و شب مساوی است و اعتدال پاییزی نامیده
 می شود .

            سی ام آذر(انقلاب زمستانی، شب یلدا):

             که خورشید در جنوبی ترین قسمت زیر خط استوا قرار می گیرد و کوتاه ترین روز و بلند ترین شب سال است و انقلاب زمستانی نامیده می شود (شب یلدا )

            نقاط نوری در گلخانه:    

            نقطه موازنه نوری:

 نقطه ای است که در آن شدت فتوسنتز برابر شدت تنفس است. شدت نور در نقطه موازنه نوری در اکثر گیاهان معادل 1000 لوکس است.

            نقطه اشباع نوری:

 نقطه ای که فتوسنتز در آن بیشینه است و با افزایش شدت نور دیگر فتوسنتز افزایش نمی یابد. به طور کلی برای گیاهانی که در گلخانه پرورش می یابند شدت نوری حدود70000-10000 لوکس نور نیاز است.

            کیفیت نور:      

            کیفیت نور، فوتومورفوژنز یا پدیدههای نموی گیاه را کنترل می کند. کیفیت نور توسط رنگدانه پروتئینی فیتوکروم اعمال نقش می کند. فیتوکروم به دو شکل وجود دارد که یک شکل آن نور قرمز را جذب می کند(Pr) و شکل دوم آن نور مادون قرمز را جذب می کند(Pfr) در حالتی که نسبت نور قرمز به مادون قرمز کم باشد: میانگره ها طویل شاخه های جانبی کم، دمبرگ ها طویل، پهنک برگ نازک و بزرگ، کل سطح برگ و ساخته شدن کلروفیل کاهش می یابد ولی اگر نسبت نور قرمز به مادون قرمز زیاد باشد،میانگره کوتاه، شاخه دهی جانبی زیاد، دمبرگ ها کوتاه، برگ ها کوچک و ضخیم، کل سطح برگ و ساخته شدن کلروفیل بیشتر می شود.